Berberin, Çin Tıbbı ve Ayurveda’da binlerce yıllık geleneksel kullanımı olan ve çeşitli bitkilerde bulunan doğal bir maddedir. Son dönemde yapılan çalışmalarda sağlık üzerine çok farklı yararları olduğu bulunmuştur. (1-2)
Berberin özellikle kan şekeri dengesi, insülin direnci, kolesterol seviyeleri, inflamasyon, karaciğer detoksu, nöronların korunması ve fazla kilo kontrolünde iyi sonuçlar vermiştir. Güçlü bir antioksidan ve anti-inflamatuardır. Ayrıca iyi bir antibakteriyel ve anticandidal olması nedeniyle Candida türü mantar enfeksiyonlarının tedavisine yardımcı olarak kullanılabilir. Prebiyotik etki göstererek, bağırsak mikrobiatasının dengesini sağlayabilir ve iyi huylu bakterilerin artmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle, sindirim problemlerine karşı kullanılabilir.
İnflamasyon
Vücutta kronik inflamasyon gelişmesi orta ve uzun vadede kronik hastalıkların gelişim riskini arttırabilir. Özellikle kalp-damar hastalıkları, diyabet, obezite ve metabolik sendromun kronik inflamasyon ile bağlantısı olduğu bulunmuştur.
Berberin, inflamasyonu kontrol altına alarak, kronik hastalıkların gelişimini önlemeye yardımcı olur. (3)
Diyabet
Berberin üzerine yapılan en fazla çalışma diyabet, kan şekeri ve insülin direnci üzerine yapılmıştır ve olumlu sonuçlar elde edilmiştir. Daha önce yapılmış olan 27 farklı çalışmayı gözden geçiren bir meta-analizde, uygun beslenme düzeni oluşturmanın yanında düzenli Berberin kullanımı ile Tip-II diyabet, hiperlipidemi ve hipertansiyonda kayda değer pozitif sonuçlar elde edildiği ve herhangi bir yan etki ile karşılaşılmadığı belirtilmiştir. (4)
Kilo Kontrolü
Berberinin kilo kontrolü üzerine etkileri ile ilgili oldukça umut verici çalışmalar vardır. Bir çalışmada 3 ay boyunca günlük 1500 mg berberin alımıyla kiloda ve beden-kitle indeksinde (BMI) kayda değer düşüşler gözlenmiştir (5). Bir diğer çalışmada berberinin metabolizma hızını artırıp, kahverengi yağ dokusunu aktive ettiği ve kilo kontrolünü sağladığı belirtilmiştir (6).
Bu çalışmalarda genel olarak yaşam tarzı değişimlerinin yanında (uygun beslenme, egzersiz vs) berberin kullanıldığında daha belirgin ve kalıcı sonuçlar alındığı belirtilmiştir.
Antioksidan Aktivite
Güçlü antioksidan etkisiyle serbest radikal temizleme kapasitesi yüksek olan berberin, bu sayede çeşitli tümörlerin gelişimine karşı koruma sağlar. 2019’da yayınlanan bir derleme çalışmasında, berberinin bazı tümörlerin gelişim riskini belirgin düzeyde azalttığı belirtilmiştir. (7).
Berberin Kullanımı
Çalışmalarda kullanılan berberin dozu genel olarak 500 – 1500 mg arasıdır. Genel olarak berberinin 500 mg’lik dozlar halinde gün içinde farklı zamanlarda alınması tercih edilir (500 mgx2 veya 500 mgx3 şeklinde). Mide rahatsızlığı olan kişilerin düşük doz ile başlayıp yavaş yavaş doz yükseltmesi önerilir ( 500 – 1000 – 1500 mg).
Yan Etkiler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Berberin ile ilgili ciddi bir toksik etki rapor edilmemiştir. Bununla beraber mide rahatsızlıkları, ishal veya gaz-hazımsızlık gibi durumlar görüldüğü belirtilmiştir.
Hamilelik veya emzirme dönemlerinde kullanımı ile ilgili yeterli bilgi olmadığı için bu dönemlerde berberinin sadece doktor gözetiminde kullanılması önerilir.
Berberin bazı ilaçların metabolizması ile etkileşime girebilir. Genel olarak kimyasal ilaçlarla berberinin aynı anda alınması tercih edilmez. Eğer bu şekilde alınması gerekiyorsa, 2 saat arayla alınması önerilir. İnsülin veya şeker ilacı kullanan diyabetli hastalarda kan şekerinin sürekli olarak kontrol edilmesi gerekir. Berberin kan şekeri düzeylerini standart diyabet ilaçları kadar düşürebilmektedir. Bu durumda diğer ilaçların dozunun azaltılması veya değiştirilmesi gerekebilir. Bununla beraber 2019 tarihli bir meta-analizde berberin + hipoglisemik ilaç kullanımının tek başına hipoglisemik ilaç kullanımına oranla daha efektif bir kan şekeri kontrolü sağladığı ve tercih edilebileceği de belirtilmiştir (8).
Berberin bazı antibiyotikler (azitromisin), kalp ilaçları ve doğum kontrol haplarıyla etkileşime girebilir. Bu ilaçlarla birlikte berberin takviyelerinin 2 -3 saat arayla alınması tercih edilmelidir.
Referanslar
1) Phytother Res. 2016 Nov; 30(11):1745-1764. doi: 10.1002/ptr.5693. Epub 2016 Aug 16.Berberis Vulgaris and Berberine: An Update Review.
2) Phytother Res. 2008 Aug;22(8):999-1012. doi: 10.1002/ptr.2399.Pharmacological and therapeutic effects of Berberis vulgaris and its active constituent, berberine.
3) Li, Z., et al. (2014). Antioxidant and anti-inflammatory activities of berberine in the treatment of diabetes mellitus. hindawi.com/journals/ecam/2014/289264/
4) Lan, J., et al. (2015). Meta-analysis of the effect and safety of berberine in the treatment of type 2 diabetes mellitus, hyperlipemia and hypertension, Journal of Ethnopharmacology
Volume 161, 23 February 2015, pp. 69-81
5) Tabeshpour J, Imenshahidi M, Hosseinzadeh H. A review of the effects of Berberis vulgaris and its major component, berberine, in metabolic syndrome Iran J Basic Med Sci 2017; 20:557-568. doi: 10.22038/IJBMS.2017.8682
6) Hu, X., et al. (2018). Berberine is a potential therapeutic agent for metabolic syndrome via brown adipose tissue activation and metabolism regulation. ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6291723/
7) Liu D, Meng X, Wu D, Qiu Z and Luo H (2019) A Natural Isoquinoline Alkaloid With Antitumor Activity: Studies of the Biological Activities of Berberine. Front. Pharmacol. 10:9. doi: 10.3389/fphar.2019.00009
8) Liang, Y., et al. (2019). Effects of berberine on blood glucose in patients with type 2 diabetes mellitus: A systematic literature review and a meta-analysis. Endocrine Journal, 2019, 66 (1), 51-63